آداب و رسوم در ژاپن، مجموعه‌ای از ارزش‌ها به شمار می‌رود که به هماهنگی اجتماعی و سخت‌کوشی در این کشور اهمیت می‌دهد. تا قرن دهم، فرهنگ ژاپنی مشابه فرهنگ چینی بود؛ اما ظهور سامورایی‌ها در دوره هیان و انزوا در دوره ادو قوانین جامعه را تغییر داد. به طور کلی، این فرهنگ تحت تأثیر مذهب محلی شینتو، بودیسم، کنفوسیوس و منابع محدود طبیعی بود.
در حالی که آداب و رسوم و سبک زندگی ژاپنی اخیراً بسیار غربی شده است، اما مردم ژاپن هنوز هر کاری که ممکن است برای حفظ میراث فرهنگی غنی خود با تمرین مراسم چای، پوشیدن کیمونو و مطالعه هنرهای سنتی و صنایع دستی انجام می دهند. اگر می‌خواهید به ژاپن سفر کنید، بهتر است با آداب و رسوم این کشور آشنا شوید. تا انتهای این مقاله با مجله گردشگری کاریز همراه باشید تا هر آنچه که باید درباره آداب و رسوم در ژاپن بدانید به شما بگوییم.
آداب و رسوم در ژاپن که خارجی‌ها را شگفت‌زده می‌کند
از آنجایی که هماهنگی و معاشرت در ژاپن بسیار مهم است، آداب و رسوم، سنت‌ها و قوانین آداب معاشرت زیادی برای ایجاد پیوند اجتماعی بین مردم وجود دارد. برخی از آداب و رسوم در ژاپن که خارجی‌ها را شگفت‌زده می‌کند عبارتند از:
- درآوردن کفش هنگام ورود به خانه؛
- استفاده از ماسک هنگام بیماری؛
- عدم دست دادن و در آغوش نگرفتن هنگام ملاقات با عزیزان؛
- تعظیم 45 درجه برای نشان دادن احترام؛
- صدای خرت درآوردن هنگام خوردن نودل؛
- شستن نمادین دست‌ها هنگام ورود به حرم؛
- پوشیدن دمپایی هنگام استفاده از سرویس بهداشتی؛
- تزئین خانه با عروسک برای «روز دختر» و با مجسمه سامورایی در «روز پسر»؛
- پرتاب لوبیا به سمت افرادی که در جشنواره “ستابون” لباس شیاطین پوشیده بودند؛
- خوردن یک وعده غذایی مخصوص به نام “اوچی” در روز سال نو؛
- حمام کردن در شب به جای صبح؛
- شرکت در فستیوال‌های آتش‌بازی یا جشنواره‌ها در طول تابستان با پوشیدن یوکاتا.
برخی از مبانی آداب و رسوم در ژاپن
در این بخش قصد داریم شما را با برخی از مهم‌ترین مبانی آداب و رسوم در ژاپن آشنا کنیم. مردم ژاپن همیشه از خود تواضع و فروتنی نشان می‌دهند. مردم اغلب برای رساندن این پیام در ژاپن تعظیم می‌کنند. تعظیم طولانی‌تر با درجه زاویه بالاتر به معنای احترام بیشتر است.
علاوه بر این، مردم ژاپن به طور همزمان دو دین دارند: آنها هر دو بودایی و شینتوئیست هستند. هنگامی که یک نوزاد ژاپنی به دنیا می‌آید، مراسم در زیارتگاه شینتو برگزار می‌شود و زمانی که شخصی می‌میرد، مراسم در یک معبد بودایی برگزار خواهد شد. در نهایت، در ژاپن، مردم به بهداشت وسواس زیادی دارند: وقتی وارد خانه شخصی می‌شوند، کفش‌های خود را در می‌آورند و تقریباً هر روز حمام می‌کنند. بسیاری از خارجی‌ها از اینکه سطل زباله در مکان‌های عمومی ژاپن وجود ندارد اما همه جا هنوز تمیز است بسیار تعجب می‌کنند.
جشنواره ها در فرهنگ ژاپن
تعداد فستیوال‌ها در ژاپن نسبت به سایر کشورها نسبتاً بیشتر است؛ زیرا ادیان ژاپنی با جشن گرفتن فصول برداشت و تغییرات فصلی معنا پیدا می‌کند. هر یک از 47 استان ژاپن جشنواره متفاوتی دارند که معمولاً در تابستان برگزار می‌شوند. مردم محلی معمولا با پوشیدن یوکاتا و صندل در این جشنواره‌ها شرکت می‌کنند. معروف‌ترین جشنواره‌های ژاپنی عبارتند از:
- جشنواره گیون در کیوتو: این جشنواره بزرگترین رژه در ژاپن را به نمایش می‌گذارد که در دهه 800 شروع شد، زمانی که یک اپیدمی شبیه به کرونا در ژاپن وجود داشت؛
- جشنواره آوا اودوری در توکوشیما: یک جشنواره رقص که در هفته Obon-Week (هفته ای که اعتقاد بر این است که ارواح متوفی از جهان دیدن می‌کنند) برگزار می‌شود؛
- جشنواره نبوتا در آئوموری جشنواره‌ای اختصاص داده شده به جنگجویان باستانی در شمال ژاپن.
تعطیلات و جشن‌ها در آداب و رسوم ژاپن
اگر به تقویم ژاپنی نگاه کنید، متوجه خواهید شد که در آداب و رسوم در ژاپن تقریباً هر ماه یک جشن فرهنگی بزرگ برگزار می‌شود. ژاپنیها دوست دارند تغییرات فصلی را جشن بگیرند تا قدردانی خود را از شروع‌های جدید به خوبی نشان دهند. سه جشن مهم در ژاپن عبارتند از:
1) روز سال نو ژاپنیها: بعد از نیمه شب 31 دسامبر از زیارتگاهی دیدن می‌کنند تا آرزو کنند.
2) جشن شکوفه‌های گیلاس: در ماه آوریل رسم است که ژاپنیها زیر درختان گیلاس پیک‌نیک داشته باشند.
3) تعطیلات Obon در ماه اوت: ژاپنیها برای بزرگداشت ارواح کسانی که درگذشته‌اند به زادگاه خود می‌روند.
جایگاه غذا در آداب و رسوم در ژاپن
غذای اصلی در آداب و رسوم در ژاپن برنج است نه نان. مردم ژاپن معتقدند برنج سالمتر از گندم است؛ زیرا کربوهیدرات بیشتری دارد و هضم آن دشوارتر است. تا قرن نوزدهم، ژاپنیها به ندرت گوشت می‌خوردند زیرا بودیسم، خوردن حیوانات را ممنوع می‌کرد. به همین دلیل، آنها لبنیات هم مصرف نمی‌کردند. به همین دلیل است که برخی از ژاپنیها با عدم تحمل لاکتوز دست و پنجه نرم می‌کنند. سوشی تازه محبوب‌ترین غذا در سرتاسر ژاپن است. امروزه، یک صبحانه معمولی ژاپنی شامل ماهی سرخ‌شده و سوپ میسو می‌شود، در حالی که یک ناهار معمولی می‌تواند نودل رامن یا کاسه برنج با گوشت سرخ شده باشد.
جایگاه لباس در آداب و رسوم در ژاپن
به طور سنتی، مردم ژاپن لباس یک تکه‌ای به نام کیمونو می‌پوشند که در دوره هیان (794-1185) پدیدار شد. کیمونو از ابریشم ساخته شده و همه نقوش روی آن معنایی دارد. درختان کاج نشان‌دهنده سال جدید هستند. گل داودی نشان‌دهنده خانواده امپراتوری است. کیمونوی تابستانی “یوکاتا” و کیمونوی عروسی “وچیکاکه” نامیده می‌شود. کیمونوها معمولاً آستین‌های بلندی دارند تا باد از آن عبور کرده و بدن را خنک کند. در حالی که کودکان کیمونویی با رنگ‌های روشن و طرح‌های گل می‌پوشند، سالمندان کیمونوهای ساده با نقوش ساده به تن خواهند کرد. امروزه ژاپنیها در محل کار و مدرسه لباس‌های غربی می‌پوشند اما کیمونو را برای مناسبت‌ها و مراسم اجتماعی ترجیح می‌دهند.
هنر در آداب و رسوم در ژاپن
هنرهای ژاپنی را می‌توان از جمعیت‌های بومی که هزاران سال پیش در جزیره اصلی پرسه می‌زدند، ردیابی کرد. ظروف سفالی ساخته شده توسط “جومون” 12000 سال پیش به عنوان قدیمی‌ترین ظروف در جهان به حساب می‌آیند. بعدها هنرهای ژاپنی تحت تأثیر بودیسم و فرهنگ چینی قرار گرفتند. قدیمی‌ترین اشکال مجسمه‌های بودایی و نقاشی‌های تک رنگ در معابد شباهت زیادی به هنرهای چینی دارد..
زیبایی شناسی در آداب و رسوم در ژاپن
هنرهای ژاپنی تحت تأثیر آیین بودیسم قرار گرفتند که در آن مینیمالیسم، فروتنی و سادگی بسیار مهم است. درک زیبایی با مفهوم زیبایی ایده‌آل در غرب متفاوت است. صنعتگران ژاپنی معتقدند چیزهایی که قدیمی، نامتقارن و طبیعی هستند، از نظر زیبایی شناختی جذاب‌تر از اشیاء جدید کاملا متقارن به شمار می‌روند. سکوت، فضای باز، سادگی ظریف و پتینه روستایی همیشه در تمام جنبه‌های هنرهای ژاپنی قابل‌مشاهده است.
ارزش ها در فرهنگ ژاپن
ژاپن جامعه‌ای سازگار به شمار می‌رود؛ به همین دلیل است که هماهنگی، احترام متقابل و اجماع گروهی به عنوان آداب و رسوم در ژاپن ارزشمند است. ارزش‌های دیگری مانند جمع‌گرایی، کوشش و اجتناب از تعارض در واقع نتیجه نیاز به هماهنگی اجتماعی است. مذهب ژاپنی نیز بر ارزش‌های رایج ژاپنی تأثیر دارد.
ارزش‌های پاکی از شینتوئیسم سرچشمه می‌گیرد در حالی که کمال گرایی و مینیمالیسم از بودیسم می‌آید. علاوه بر این، گسترش آموزه‌های آسیای شرقی در ژاپن ممکن است بر فرهنگ تأثیر بگذارد. گفته می‌شود که ارزش های تفکر طولانی مدت، پشتکار، احترام به سلسله مراتب اجتماعی و احترام به سالمندان از آیین کنفوسیوس نشات می‌گیرد.
ارتباطات در فرهنگ ژاپن
سبک ارتباط در آداب و رسوم در ژاپن بسیار منحصر به فرد است؛ این موضوع بیشتر به این دلیل است که ژاپن بین قرن‌های 16 و 19 در دنیای بیرونی بسیار منزوی بود. همچنین سلسله مراتبی در روابط وجود داشت، مشابه سیستم کاست در هند، که در آن سامورایی‌های نخبه در راس بودند و کسانی که از حیوانات مرده مراقبت می‌کردند در پایین قرار داشتند. طرد شدن در این جامعه سلسله مراتبی بسیار پرهزینه بود؛ بنابراین مردم مراقب بودند که دیگران را آزار ندهند.
یکی از منحصربه‌فردترین جنبه‌های سبک ارتباطی ژاپنی، عدم پذیرش است. ژاپنیها به ندرت از کلمه “نه” استفاده می‌کنند زیرا طرد کردن کسی به عنوان نشانه بی احترامی تلقی می‌شود. به همین دلیل، ژاپنیها از نمادگرایی استفاده می‌کنند و معمولاً به‌طور غیرمستقیم درخواست می‌کنند تا طرف مقابل فشاری را احساس نکند. وقتی صحبت از نوشتن می‌شود نیز ژاپنیها ایده‌های خود را کمتر به وضوح بیان می‌کنند.
دین در فرهنگ ژاپن
دو مذهب غالب در ژاپن وجود دارد: شینتو و بودیسم. هیچ کدام از آنها تعریف روشنی از خدا و روز جزا ندارند. شینتوئیسم حتی کتاب مقدس یا مفهوم گناه را شامل نمی‌شود؛ بنابراین، در مفهوم غربی، ادیان ژاپنی بیشتر شبیه سنت‌ها هستند تا سیستم‌های اعتقادی. شینتوئیسم دین خود ژاپن است که در آن برخی از اشیاء طبیعی مقدس تلقی می‌شوند اما لزوماً به عنوان خدا پرستش نمی‌شوند. بودیسم پیشنهاد می‌کند که هرکسی می‌تواند بودا (انسان روشنفکر) شود اگر امیال دنیوی را ترک کند و زندگی ساده‌ای داشته باشد. مردم ژاپن به طور سنتی به معابد بودایی و زیارتگاه‌های شینتو می‌روند؛ بنابراین آنها هم شینتوئیست و هم بودایی هستند.
فرهنگ عامه ژاپن و فرهنگ مدرن ژاپن
بیشتر مردم فرهنگ مدرن ژاپن را با مانگا و انیمه مرتبط می‌دانند. مانگا و انیمه یک چیز نیستند. مانگا کلمه ژاپنی برای کمیک‌های چاپی است، اگرچه امروزه بیشتر مردم آنها را به صورت آنلاین می‌خوانند. انیمه مخفف ژاپنی کمیک‌های متحرک است. ارزش بازار انیمه‌های ژاپنی 20 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود که بالاتر از بازار مانگا 4 میلیارد دلاری است. انیمیشن سازه سان با بیش از 7400 قسمت ماندگارترین کارتون دنیاست.
برخلاف تصور رایج، چشمان شخصیت‌های مانگا بزرگ است نه به این دلیل که ژاپنیها می‌خواهند چشم‌های درشت داشته باشند، بلکه به این دلیل که چشم‌های درشت به طور کلی جذاب‌تر به نظر می‌رسند.
