تاریخچه عید نوروز
یکی از جشن‌های باستانی که بعد از گذشت سال‌ها ، هنوز هم باشکوه برگزار می‌شود ، عید نوروز است.
عید نوروز در ایران مصادف با اولین روز از سال نو در تاریخ یکم فروردین هر سال برگزار می‌گردد.
نوروز اولین روز بهار است و در آن طبیعت از خوابی طولانی زمستانی بیدار می‌شود و مجددا زندگی خودش را از سر می‌گیرد.
ایرانیان نیز هر ساله شروع فصل جدید طبیعت را جشن می‌گیرند. آن‌ها سعی می‌کنند با خانه تکانی دل‌هایشان ، فصل جدید و پر باری را در زندگیشان رقم بزنند.
نوروز بزرگ‌ترین عید ایرانیان است که هیچ چیز حتی ویروس نو ظهور کرونا نیز مانع از برگزاری این جشن نمی‌شود بلکه فقط کمی متفاوت‌تر از سال‌های قبل برگزار می‌شود و دید و بازدیدها کمتر خواهد بود، اما همچنان بوی عید نوروز در همه خانه‌های ایرانی پیچیده است و هر خانواده‌ای حتی با دوری از عزیزانشان ، این جشن باستانی را با شکوه برپا می‌کنند.
واژه عید نوروز
واژه نوروز از زبان فارسی میانه (nōgrōz) گرفته شده که ریشه در زبان اوستایی دارد.
مورخان ، معادل اوستایی نوروز را navaka raocah بیان نموده‌اند.
اما در زبان امروز ، این کلمه به دو شکل تعبیر می‌شود:
نوروز عام: روزی که در آن سال نو شروع می‌شود و به روز اعتدال بهاری (برابری شب و روز) مشهور است.
نوروز خاص: به ششمین روز فروردین، نوروز خاص می‌گویند که با عنوان «روز خرداد» از آن یاد می‌شود.
در زمان‌های قدیم نیز نوروز را با نام «ناوا سردا» و به‌معنای سالی نو می‌شناختند.
در زمان هخامنشیان نیز نوروز به «نوسارد» و «نوسارجی» مشهور بود.
روز جهانی عید نوروز
مجمع عمومی سازمان ملل ، نوروز را که ریشه ایرانی دارد در تقویم خود ثبت کرده است.
این اتفاق خوب در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۸رخ داده و یونسکو ، نوروز را به عنوان میراث جهانی به ثبت رساند.
هنچنین در تاریخ ۴ اسفند ۱۳۸۸ برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۰، روز ۲۱ ماه مارس را به عنوان «روز جهانی عید نوروز» به رسمیت شناخت.
در متن تصویب شده توسط این مجمع عمومی ، نوروز جشنی با ریشه ایرانی و قدمتی بیش از ۳ هزار سال توصیف شده است که امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند.
در تاریخ ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دوره جشن جهانی نوروز در تهران برگزار و این شهر به عنوان «دبیرخانه نوروز» تعیین شد.
همچنین پس از آن در سال ۱۳۹۱ برای نخستین بار نوروز را در صحن عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفتند.
پیشینه عید نوروز
درباره تاریخچه نوروز روایات متعددی وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
نخستین پادشاهی که به جشن نوروز رسمیت بخشید کوروش کبیر پادشاه بزرگ و محبوب هخامنشی بود.
او در سال 538 قبل از میلاد دستور پاکسازی محیط زیست ، ترفیع نظامیان ،عفو مجرمان را به این روزها موکول کرد.
البته در برخی روایات آمده که قبل از فتح بابل توسط کوروش در آن سرزمین نوروز را جشن می‌گرفتند.
همچنین نوروز در دوران ساسانیان و اشکانیان نیز عزیز و گرامی شمرده می‌شد.
زمان برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان حداقل 6 روز به طول می انجامید و تقسیم به دو دوره یا بخش نوروز کوچک و بزرگ می‌شد.
اسم دیگر نوروز کوچک ، نوروز عامه بود و برای پنج روز ، از یکم تا پنجم فروردین طول می‌کشید.
و روز ششم که به خرداد‌روز مشهور بود ، نوروز بزرگ یا نوروز خاصه نامیده می‌شد.
همچنین در این دوران رایج بود که مردم در بامداد نوروز به سمت یکدیگر آب پاشی کنند زیرا که الهه آب به دستور اورمزد از آسمان آب و برف و تگرگ را به زمین می‌باراند و علت اینکه ایرانیان در نوروز غسل می‌کنند این است که آن روز متعلق به اردویسوز آناهید همان الهه آب می‌دانند و از این رو با پاشیدن آب تمامی درد و بلا و آفات را از خود دور می‌کنند.
آتش روشن کردن در شب نوروز از زمان هرمز اول مرسوم شد و از دوره هرمز دوم دادن سکه به عنوان هدیه و عیدی در نوروز رایج شد.
اطلاعات تکمیلی عید نوروز
- در داستان‌های قدیمی این چنین روایت شده است وقتی که سلیمان بن داوود انگشتر خود را گم کرد سلطنتش را از دست ولی بعد از چهل روز انگشتر خود را پیداکرده و فرمانروایی نیز دوباره به وی برگردانده شد و مرغ‌ها به دور او حلقه زدند و ایرانیان گفتند که نوروز آمد.
- نوروز سمبل پیروزی خوبی بر بدی است به این دلیل رسم دعای رپیثون در نوروز انجام می‌شود. رپیثون غلبه کننده گرمای نیمروز و ماه‌های تابستان است با حمله غول زمستان به زمین ریپثون به زیر زمین می‌رود تا آب‌های زیرزمینی را گرم نگه دارد و با اینکارش گیاهان و ریشه درختان را از مرگ نجات دهد گرما در بهار نمادی است از پیروزی خوبی بر بدی به همین علت جشن دعای مخصوص در مراسم نوروز به ریپثون تعلق می‌گیرد.
- در دوره حکومت سلجوقیان ، به دستور شاه سلجوقی جلال الدین ملک شاه تعدادی از تعدادی اخترشناسان از جمله خیام برای بهترسازی گاهشمار ایرانی دعوت شد. که این گروه ، نوروز را در روز اول بهار هنگام وارد شدن آفتاب به برج حمل قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند. بر اساس این گاهشمار که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که حدوداً هر چهار سال یک‌بار (گاهی هر پنج سال یک بار) ، تعداد روزهای سال را به‌جای ۳۶۵ روز برابر با ۳۶۶ روز در نظر بگیرند. شروع آغاز این تقویم از سال ۳۹۲ هجری بود.
چهارشنبه سوری در شهرهای مختلف ایران
تاریخچه جشن باستانی چهارشنبه سوری