تاریخ پربار ایران، ده‌ها جشن و آیین باستانی را در خود دارد که هر کدام از آن‌ها، از فرهنگ غنی و کهن ایرانی ریشه می‌گیرند. ایرانیان امروزه تنها با بخشی از این جشن‌ها آشنایی دارند و از وجود بقیه‌ی این آیین‌ها و جشن‌ها اطلاع ندارند.
در تقویم ایران باستان هر ماه ۳۰ روز بود و هر یک از روزهای ماه با عنوان مشخصی نامگذاری می‌شده است که نام ۱۲ روز از ماه با نام ماه‌های سال مشابه است و زمانی که نام ماه و روز با یکدیگر مطابق باشد آیین و جشن ماهانه برگزار می‌شود.
روز سوم از هر ماه باستانی به نام اردیبهشت هست و برای همین زرتشتی‌ها سومین روز از ماه اردیبهشت را جشن می‌گیرند.
اردیبهشتگان یا گلستان جشن از جملهٔ جشن‌های دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده است و از شمار جشن‌های آتش است.
جشن اردیبهشتگان
واژه اردیبهشت از واژه “اشاوهیشتا” به معنی پاکی گرفته شده است. قدمت این جشن به هزاران سال پیش می‌رسد.
ایرانیان در سومین روز اردیبهشت، لباس سپید رنگ بر تن می‌کردند که این لباس سپید نشانی از پاکیزگی داشت و مردان کلاه سپید و زنان روسری سپید بر سر می‌کردند.
در این روز شهریاران و پادشاهان، بار عام اعلام می‌کردند تا مردم به دربار بیایند و موبد موبدان آیین مخصوص را در حضور پادشاه به جای می‌آوردند از دیگر رسومات جشن اردیبهشتگان این بود که سران هر گروه به پادشاه معرفی می‌شدند و هنرمندان پاداش می‌گرفتند.
همچنین زمان برگزاری این جشن همزمان با شکوفا شدن گل‌ها در بسیاری از شهرهای ایران مثل یزد است. به همین دلیل، این جشن به نوعی جشن گل‌ها نیز میباشد، مانند جشنی که در هلند، تقریبا همزمان با جشن اردیبهشتگان و از تاریخ 21 مارس تا 10 مه برگزار می‌شود از این رو به این جشن گلستان جشن هم می‌گویند.
اوستا، از اردیبهشت به عنوان دومین “امشاسپند” نیز یاد شده است.
در باور زرتشتی، نماد معنوی پاکی و راستی، «اشه و هیشته» و نماد مادی آن آتش است، چرا که آتش پاک‌ترین و پاک‌کننده ترین عنصر گیتی محسوب می‌شود.
اردیبهشت، “اشه وهیشته” یا “ارته وهیشته”، به معنی راستی است که جز زیباترین امشاسپندان محسوب می‌شود.
سخن نیکو، آیین زیبا، گندمی که به خوبی رشد کرده و مفاهیم مشابه آن، همگی نمادهایی از اردیبهشت به شمار می‌روند که امروزه نیز مصداق بارز آن را می‌توان، زیبایی و شکوفایی طبیعت دانست که در این ماه در چشم‌نوازترین حالت خود قرار دارد.
آداب و رسوم جشن اردیبهشتگان
در این روز می‌بایست یشت خوانده شود و به آتش ادای احترام شود. امروزه نیز زرتشتیان با پوشیدن لباس سپیدی به آتشکده اصلی شهر می‌روند و به نیایش اهورامزدا به اوستاخوانی می‌پردازند.
یشت از واژه اوستایی “یشتی” yashti واز ریشه و بن واژه یسنا، به معنی نیایش و فدیه میباشد دکتر محمد معین بین یسنا و یشت‌ها را در این می‌داند که یسنا برای ستایش به طور عموم آمده ولی یشت‌ها به ویژه برای ستایش آفریدگار ونیایش امشاسپندان و ایزدان اس.
سخن آخر
متاسفانه امروزه این رسومات و جشن‌ها به فراموشی سپرده شده و عده‌ی معدودی از چنین جشن‌هایی آگاهی دارند.
ایرانیان باستان به دنبال هر مناسبتی برای شادی و دورهمی بوده‌اند ، امید به آن که ما مردمان امروزه نیز از این جشن‌ها و مراسمات مطلع شویم و در کنار یکدیگر شاد باشیم.
